Transformatie Hotel Clara: van gesloten klooster naar open oase

Een parel, verscholen in het groen. Zo wordt het Clarissenklooster, grenzend aan de Genneper Parken in Eindhoven, steevast omschreven. Dat wil zeggen, door architecten, cultuurhistorici en stadsmarketeers. Maar buiten wat bruidsparen en een enkele dopeling zijn er niet zo gek veel Eindhovenaren die deze parel ooit konden bewonderen. Dat gaat veranderen. Het ommuurde en omwaterde domein van de zusters Clarissen Coletienen transformeert naar een voor ieder toegankelijke oase in de stad. Een plek waar rust, verstilling en intimiteit samenvallen met ingetogen luxe, weldadig comfort en vergaande gastvrijheid: Hotel Clara.

Toen CRA Vastgoed in 2018 het Clarissenklooster van het bisdom overnam, stond het Rijksmonumentale pand aan de Dommel al enkele jaren leeg. Wachtend op een nieuwe toekomst en nieuwe betekenis voor stad en omgeving. Het bood sinds 1953 een sober ingericht thuis aan de slotzusters van de orde Clarissen Coletienen. Zij werden in 1993 opgevolgd door een aantal ‘poor Clares’ uit de Verenigde Staten, die uiteindelijk in 2015 het klooster verlieten. Voor VB Groep, die veel vaker kerkelijk en ander historisch vastgoed van nieuwe duurzame betekenis voorziet, een kans én een opdracht, stelt Robert van Boldrik. “We houden zelf kantoor in een monumentale villa aan de Elzentlaan in Eindhoven. We transformeerden verschillende kerken naar woningen. Het prachtige ‘gezellenhuis’ aan de Alberdingk Thijmlaan in Eindhoven, een gemeentelijk monument uit de jaren ’30, kreeg een nieuw, bruisend leven als Hotel Parkzicht. We gaven het bekende Sportfondsenbad aan de Stratumsedijk in Eindhoven een nieuwe toekomst. Projecten die veel van onze ontwikkelaars en bouwers vragen en die in financiële zin niet per definitie het meeste opleveren. Maar het zijn gebouwen met een verhaal en dat is wat ons vooral boeit en uitdaagt. Wij zijn in staat - en voelen daarmee ook de verantwoordelijkheid! - om die verhalen uit het verleden naar de toekomst te vertalen.”

Ontwerp van Kees de Bever 

Stefan van De Bever Architecten tekent voor het ontwerp van het nieuwe Hotel Clara. Hij treedt hiermee in de voetsporen van zijn grootvader Kees de Bever, die begin jaren ’50 het Clarissenklooster ontwierp. Deze architect maakte naam met tal van projecten in Zuidoost Brabant. De Don Boscokerk in de Eindhovense wijk Stratum bijvoorbeeld. Het bekende PNEM-kantoor in Den Bosch. Het opmerkelijke winkelpand van Van der Schoot aan de Kleine Berg in Eindhoven. De Bever wordt gezien als een belangrijke representant van de Delftse School. Met werk dat zich kenmerkt door helderheid en soberheid, voornamelijk in baksteen. Stefan: “Het Clarissenklooster is typerend voor de naoorlogse wederopbouwarchitectuur. Kloek en stoer, met stalen ramen. Architectuur die aanvankelijk werd gestuurd door schaarste; de hoeveelheid materialen om mee te werken was in die tijd immers beperkt. Hooguit hier en daar wat natuursteen of een smeedijzeren sierhek als het budget dat toeliet, maar verder vooral sober en functioneel. Mijn grootvader omarmde die uit nood geboren stijl en ontwikkelde een geheel eigen taal die je herkent aan modernisme en minimalisme, functionaliteit gecombineerd met compromisloze kwaliteit. Die taal hanteren we ook voor Hotel Clara, waarbij we de unieke historische structuur van het gebouw zoveel mogelijk behouden.”

Ingetogen, hoogwaardig en chique

In het klooster leefde het grootste deel van de zusters in volledige afzondering van de buitenwereld. Vandaar de twee parallelle gangstructuren in het carrévormige complex. Eén voor de buitenzusters, die uit praktische overwegingen beperkt contact met buiten was toegestaan. Hun slaapcellen bevonden zich aan deze gang, aan de buitenzijde van het gebouw. De binnenzusters, die zich ten volle dienden te focussen op god en gebed, sliepen aan de binnengang, in cellen met kleine raampjes. Hun domein keek hooguit uit op de omsloten binnentuin. Waar zicht op de buitenwereld dreigde, waren de vensters voorzien van ondoorzichtig glas. Stefan: “We hebben intensief bestudeerd wat waar gebeurde en waarom, om dat inzicht vervolgens te vertalen naar een nieuw ontwerp. Twee vleugels worden rigoureus aangepakt, maar pakweg 70% van de historische structuur blijft overeind. Heel veel details uit het verleden komen terug in het nieuwe ontwerp. Ingetogen, maar wel kwalitatief hoogwaardig en heel chique.” 

Beleving oorspronkelijke kloosterstructuur 

De kleine privé-cellen van de zusters, krap 2 bij 2 meter, worden doorbroken om plaats te maken voor ruime, comfortabele hotelkamers, licht Nicky van Westenbrugge – van Boldrik toe. Nicky runt samen met haar man Derk de horecatak binnen de familie, Bee Hospitality. “Ondanks die ingreep blijf je de structuur van die kleine ruimten op een subtiele manier zien en ervaren. Bijvoorbeeld door discrete belijningen in de vloer. Of door behoud van een penant of een muurfragment hier en daar. In andere delen van het klooster komen hotelkamers die allemaal op eigen wijze elementen uit het verleden onthullen. Een groot venster, een open haard, een bank of bureau. Elke kamer wordt uniek. Daardoor bieden we onze gasten een ongekende keuze, qua ruimte, ambiance én prijs. Van kleinere comfortabele kamers tot super-grote suites met wellness-faciliteiten als jacuzzi en sauna.”

Een andere, verstilde wereld 

Geen boutique- of lifestyle hotel, geen monastery mansion, maar gewoon Hotel Clara. Passend bij het intieme, verstilde karakter dat Nicky en haar team voor ogen staat. “Wie de kloostergracht oversteekt, belandt in een andere wereld. Vanuit de drukte en levendigheid van de stad betreed je een omgeving van weldadige rust. Je laat de snelheid en de waan van de dag achter je, geniet van het groen en hoort niet veel meer dan het geluid van de vogeltjes. Dat is het idee van Hotel Clara. Daarmee spreken we zowel de zakelijke markt als het leisure publiek aan. En uiteraard zijn ook niet-hotelgasten van harte welkom. De bourgondiër die culinair wil genieten in het restaurant. De natuurliefhebber die neerstrijkt op het terras. Iedereen die de intieme, natuurlijke en historische setting van deze plek aanspreekt.” 

Nieuw in dienst van oud 

Hotel Clara wordt een vijfsterrenhotel. Een luxe omgeving, zonder tierelantijnen of overdadige opsmuk. Met een sfeervol restaurant in de prachtige kapel, een intieme gastrobar, een binnentuin en meerdere ruimtes voor kleinschalige evenementen. Er komen 62 hotelkamers, waarvan 28 in het oude klooster en 34 in de nieuwbouw. Vanuit die nieuwbouw kijkt de gast uit op het historische gebouw of op het indrukwekkende groen van de Genneper Parken. Qua plek en uitstraling blendt de nieuwbouw perfect in de historische context, verzekert Stefan. “Het wordt een heldere, nieuwe gebouwvorm, opgetrokken uit baksteen met op een paar plekken aandacht voor accenten. Bij de entree en de raamopeningen van de hotelkamers bijvoorbeeld. De nieuwbouw borduurt naadloos voort op wat Kees de Bever in ’52 opzette. Gerealiseerd met dezelfde toolbox waarmee het klooster destijds is gebouwd.”

Vergaande betrokkenheid stakeholders 

Medio 2027 ontvangt Hotel Clara haar eerste gasten. Dat is 9 jaar na aankoop van het klooster. “Dit is een uitermate complexe transformatie,” meldt Bas Dikker, Hoofd Gebiedsontwikkeling bij CRA Vastgoed. “Gaandeweg gooide de coronacrisis ook nog eens de boel zo’n anderhalf jaar op slot. Maar door samenwerking en vastberadenheid hebben we het voor elkaar gekregen. De kwaliteit van het concept heeft van meet af aan bij alle betrokken partijen de handen op elkaar gekregen. Voor ons was al snel duidelijk dat transformatie naar hotel het meest aantrekkelijke scenario zou zijn, vanwege de toegevoegde waarde voor de stad. Dat vond ook de gemeente, die het plan om het gesloten klooster publiek toegankelijk te maken, onmiddellijk omarmde. Vervolgens hebben we heel veel tijd en energie gestoken in samenwerking met en betrokkenheid van alle mogelijke stakeholders. Omwonenden, de Rijksdienst Cultureel Erfgoed, de Gemeente, de Provincie, Wederopbouw Eindhoven, de Henri van Abbe Stichting, Trefpunt Groen, milieugroeperingen, de boer en dahliavereniging toe. Allemaal vertegenwoordigd in een brede klankbord groep, die het ontwikkelproces intensief met ons heeft doorlopen. Ik ben ervan overtuigd dat juist die brede betrokkenheid heeft geleid tot de bijzondere kwaliteit van dit transformatieproject.”

Fikse uitdagingen 

Uiteraard waren en zijn nog steeds de nodige hobbels te nemen. Het bepalen van de exacte locatie voor de nieuwbouw (nodig om voldoende volume te creëren voor een gezonde businesscase) had behoorlijk wat voeten in de aarde, legt Bas uit. “Samen met de Rijksdienst en de Gemeente hebben we uiteindelijk de juiste plek gevonden, waar de integriteit van het historische deel niet wordt aangetast en het nieuwe de kwaliteit van het bestaande juist accentueert. Andere uitdagingen? Hoe om te gaan met mogelijke energiecongestie bijvoorbeeld. Full electric bleek niet haalbaar en dus wordt er een hybride systeem met een aantal batterijen geplaatst. Niettemin zijn we erin geslaagd een optimaal duurzaamheidsniveau neer te zetten en krijgen we voor dit transformatieproject een BREAAM-NL In-Use certificaat. De grootste uitdaging ligt misschien wel op het vlak van installatietechniek. Een sober, bijna Spartaans bouwwerk uit begin jaren ’50 in energetische en klimaattechnische zin ombouwen naar een duurzame en comfortabele omgeving die voldoet aan de eisen van vandaag en morgen, vraagt enorm veel inspanning en vernuft. Alles om de gasten van Hotel Clara in de watten te leggen!”

V.l.n.r.: Robert van Boldrik (VB Groep), Bas Dikker (CRA Vastgoed), Nicky van Westenbrugge - van Boldrik (Bee Hospitality), Stefan de Bever (De Bever Architecten)